Wirusy i ich występowanie w wodach i ściekach

Celem niniejszej monografii jest dostarczenie inżynierom wodnym, inżynierom ochrony środowiska, technologom oczyszczania wody i ścieków, zakładom wodociągowym i innym zainteresowanym, szerszej wiedzy o niebezpiecznych dla człowieka wirusach, które występują w wodach powierzchniowych i ściekach, ściekach oczyszczonych, w wodzie surowej i niejednokrotnie w wodzie wodociągowej. 
Za główny przedmiot opracowania wybrano wody śródlądowe - są one bowiem najważniejszymi nośnikami wirusów, przenoszącymi je na przyległe gleby i do wód morskich. Monografia, obok charakterystyki wirusów i chorób wirusowych, obejmuje przedstawienie historycznego przebiegu badali wirusologicznych wyżej wymienionych środowisk wodnych, a szczególnie badań wody wodociągowej. Opisano także źródła wirusów i chorób wirusowych, znajomość których pozwala na uniknięcie zakażeń wirusowych oraz typowanie grup zawodowych, najbardziej narażonych na infekcje. Wytyczne Światowej Organizacji Zdrowia, dotyczące jakości wody do picia, podkreślają potrzebę dostarczenia konsumentom czystej, wolnej od wisusów i pasożytów wody, ponieważ zaobserwowano wirusowe i pasożytnicze zachorowania ludności w wyniku picia niedostatecznie uzdatnionej wody. 
Powyższe ujęcie treści monografii jest odpowiedzią na zapotrzebowanie świata inżynierskiego, albowiem takiej pozycji brakuje w polskiej literaturze. Istniejące ?Wirusologie lekarskie" napisane są profesjonalnym językiem medycznym, użytecznym dla lekarzy i klinicystów, niezbyt przydatnym dla inżynierów. Ponadto ze zrozumiałych względów nie omawia się w nich zagadnień inżynierskich. 
 
Spis treści:

1. WPROWADZENIE 
 
2. PODSTAWOWA WIEDZA O WIRUSACH 
2.1. Czym są wirusy? 
2.2. Skąd pochodzą wirusy? 
2.3. Istnienie zarazków mniejszych od bakterii jako zalążek narodzin wirusologii 
2.3.1. Czarna ospa 
2.3.2. Choroba Heinego i Medina 
2.3.3. Wścieklizna 
2.4. Narodziny wirusologii i początki jej rozwoju 
2.5. Wirusologia i jej zadania 
2.6. Ogólne cechy wirusów 
2.7. Szczegółowe cechy wirusów 
2.7.1. Morfologia 
2.7.2. Struktura 
2.7.3. Skład chemiczny 
2.7.4. Replikacja wirusów 
2.8. Wirusy ludzkie i zwierzęce 
2.9. Wirusy bakteryjne (bakteriofagi) 
2.9.1. Zastosowanie bakteriofagów do oceny jakości wód 
2.9.2. Inne zastosowanie bakteriofagów 
2.10. Wirusy grzybów, owadów, glonów i pasożytów 
2.11. Era mikroskopu elektronowego 
2.12. Wirusy a środowisko wodne 
 
3. WPŁYW CZYNNIKÓW FIZYCZNYCH I CHEMICZNYCH NA WIRUSY 
3.1. Czynniki fizyczne 
3.1.1. Temperatura 
3.1.2. Wysuszenie 
3.1.3. Ultradźwięki 
3.1.4. Promienie jonizujące 
3.1.5. Promienie niejonizujące 
3.2. Czynniki chemiczne 
3.2.1. Odczyn podłoża (pH) 
3.2.2. Środki dezynfekcyjne 
3.2.3. Barwniki (czynniki fotodynamiczne) 
3.2.4. Rozpuszczalniki organiczne 
3.2.5. Enzymy 
3.2.6. Antybiotyki i chemioterapeutyki 
 
4. ZAKAŻENIE WIRUSOWE, ODPORNOŚĆ I PROFILAKTYKA 
4.1. Zakażenie 
4.2. Odporność (immunity) 
4.3. Profilaktyka 
4.3.1. Szczepionki wirusowe 
4.4. Interferony i ich znaczenie 
 
5. SYSTEMATYKA WIRUSÓW, ICH CHARAKTERYSTYKA I CHOROBY WIRUSOWE 
5.1. Klasyczna systematyka wirusów 
5.2. Klasyfikacja według wywoływanych chorób 
5.3. Kryteria nowoczesnej systematyki 
5.4. Rzędy wirusów zawierających kwas dezoksyrybonukleinowy (DNA-wirusy) 
5.5. Rzędy wirusów zawierających kwas rybonukleinowy (RNA-wirusy) 
5.6. Charakterystyka wirusów i chorób wirusowych 
5.6.1. Rodziny DNA-wirusów 
I. Poxviridae - Pokswirusy 
II. Herpesviridae - Herpeswirusy 
III. Adercoriridae - Adenowirusy 
IV. Papovaviridae - Papowawirusy 
V. Parvoviridae - Parwowirusy 
VI. Hepadnaviridae - Hepadnawirusy 
5.6.2. Rodziny RNA-wirusów 
I. Reoviridae - Reowirusy 
II. Paramyxoviridae - Paramyksowirusy 
III. Rhabdoviridae - Rabdovirusy 
IV. Filoviridae - Filowirusy 
V. Orthomyxoviridae - Ortomyksowirusy 
VI. Bunyaviridae - Buniawirusy 
VII. Arenaviridae - Arenawirusy 
VIII. Picornaviridae - Pikornawirusy 
VIII.1. Interesujące inżynierów wirusy pochodzenia kałowego z rodziny Picornaviridae 
VIII.1.1. Polioviruses - Poliowirusy 
VIII.1.2. Coxsackieviruses - Koksakiwirusy 
VIII.1.3. Echoviruses - Ekowirusy 
VIII. 1.4. Enterovirus 72 (hepatitis A virus) - Wirus zapalenia wątroby typu A 
VIII. 1.5. Niesklasyfikowane enterowirusy ludzkie 
VIII. 1.6. Rhinoviruses - Rhinowirusy 
IX. Caliciviridae - Kaliciwirusy 
X. Astroviridae - Astrowirusy 
XI. Coronaviridae - Koronawirusy 
XII. Flaviviridae - Flawiwirusy 
XIII. Togaviridae - Togavirusy 
XIV. Retroviridae - Retrowirusy 
XIV.1. Retrowirusy onkogenne 
XIV.2. Lentivirus - wirus choroby AIDS (HIV) 
XIV.2.1. Inwazja i replikacja wirusa HIV 
5.6.3. Atakujące człowieka wirusy niesklasyfikowane 
I. Wirusy nie-A, nie-B 
II. Wirusy zapalenia wątroby typu E 
III. Wirusy zapalenia wątroby typu C 
IV. Wirusy zapalenia wątroby typu D 
V. Mało poznane wirusy zapalenia wątroby 
VI. Małe wirusy okrągłe 
5.7. Wiroidy 
 
6. WODY POWIERZCHNIOWE 
6.1. Samooczyszczanie wód 
6.2. Biologiczny podział wód według systemu saprobów 
6.3. Klasyfikacja wód powierzchniowych w Polsce 
6.4. Polskie przepisy w sprawie jakości wód powierzchniowych a przepisy Unii Europejskiej 
 
7. ŹRÓDŁA SKAŻENIA WÓD POWIERZCHNIOWYCH WIRUSAMI 
7.1. Ścieki 
7.1.1. Naturalne metody oczyszczania ścieków 
7.1.2. Sztuczne metody oczyszczania ścieków 
7.1.3. Wymagania dotyczące oczyszczania ścieków 
7.2. Osady ściekowe 
7.3. Powietrze atmosferyczne 
7.3.1. Ocena stopnia mikrobiologicznego zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego według Norm Polskich 
7.4. Powietrze wokół oczyszczalni ścieków, wysypisk odpadów oraz w miastach 
7.4.1. Powietrze oczyszczalni ścieków 
7.4.2. Powietrze wysypisk odpadów komunalnych 
7.4.3. Powietrze miast 
 
8. RYS HISTORYCZNY BADAŃ WIRUSOLOGICZNYCH WÓD I ŚCIEKÓW 
8.1. Zapoczątkowanie i historyczny przegląd badań do końca lat osiemdziesiątych 
8.1.1. Występowanie wirusów w wodach i ściekach 
8.1.2. Pierwsze próby usuwania wirusów ze ścieków i osadu czynnego 
8.2. Przegląd badań wirusologicznych wody i ścieków z lat dziewięćdziesiątych 
 
9. PRZEGLĄD METOD STOSOWANYCH W WIRUSOLOGII WODY I ŚCIEKÓW 
9.1. Metody wyosabniania wirusów 
9.1.1. Zaszczepianie zwierząt doświadczalnych i zarodków kurzych 
9.1.2. Hodowle tkankowe, komórkowe i narządowe 
9.2. Metody oczyszczania wirusów 
9.3. Metody kontroli czystości wirionów 
9.4. Metody identyfikacji wirionów 
9.5. Metody zagęszczania wirusów 
9.6. Mianowanie wirusów w wodach i ściekach 
9.7. Metoda uraninowa do sprawdzania przeżywalności wirusów i bakterii w wodach 
9.8. Próby wykrywania wirusów w małych objętościach ścieków 
9.9. Przeglądy seroepidemiologiczne i wirusologiczne 
9.9.1. Sezonowe badania ścieków miejskich 
9.10. Postęp metodyki i badań wirusologicznych wody i ścieków 
 
10. WYSTĘPOWANIE WIRUSÓW W WODZIE WODOCIĄGOWEJ 
10.1. Występowanie enterowirusów 
10.2. Pojawianie się różnych wirusów w wodzie wodociągowej 
10.3. Szlaki wędrówki ludzkich wirusów do wody pitnej 
10.4. Dobór źródeł wody do celów wodociągowych 
10.5. Biologiczny aspekt oczyszczania wody do picia 
10.5.1. Oczyszczanie wody na filtrze powolnym 
10.5.2. Oczyszczanie wody na filtrze pospiesznym 
10.6. Konwencjonalne metody dezynfekcji wody wodociągowej 
10.6.1. Badania nad usuwaniem wirusów za pomocą środków dezynfekcyjnych 
10.6.2. Dezynfekcja wody chlorem 
10.6.3. Dezynfekcja wody dwutlenkiem chloru 
10.6.4. Inne metody usuwania wirusów z wody 
10.6.5. Dezynfekcja wody ozonem 
10.7. Metody uzdatniania wody do picia według Wytycznych Światowej Organizacji Zdrowia 
10.7.1. Zasady ogólne 
10.7.2. Metody uzdatniania wody i ich dobór 
10.7.3. Bakteriologiczna ocena jakości wody do picia 
10.7.4. Kryteria chemiczne oceny wody do picia 
10.7.5. Kryteria wirusologiczne oceny wody do picia 
 
11. PODSUMOWANIE JAKOŚCIOWYCH 1 ILOŚCIOWYCH OZNACZEŃ WIRUSÓW W ŚRODOWISKACH WODNYCH I ŚCIEKOWYCH 
11.1. Wyniki badań jakościowych 
11.1.1. Wyniki wykrywania wirusów w ściekach surowych, w różnych oczyszczalniach ścieków, w ściekach oczyszczonych i osadach ściekowych 
11.1.2. Wyniki wykrywania wirusów w wodach rzecznych, przybrzeżnych, gruntowych, morskich i w jeziorze 
11.1.3. Wyniki wykrywania wirusów w wodach surowych, wodzie wodociągowej i wodach studziennych 
11.2. Wyniki badań ilościowych 
11.2.1. Pierwsze oznaczenia zawartości wirusów w odpływach z oczyszczalni ścieków i wodach rzecznych 
11.2.2. Ilościowe oznaczenia ludzkich enterowirusów w ściekach 
11.2.3. Ilościowe oznaczenia enterowirusów w ściekach surowych, w ściekach po biologicznym oczyszczaniu i wodzie rzecznej 
 
12. PODSUMOWANIE 
 
13. BIBLIOGRAFIA