Przed Państwem trzecia część publikacji traktującej o pojazdach marki Jelcz. Omówiony w niej blisko sześcioletni okres działalności kończy się w roku 1989. Roku przełomowym dla naszego kraju. Przemiany społeczno-ekonomiczno-gospodarcze, które wówczas zaistniały spowodowały, iż wiele przedsiębiorstw branży motoryzacyjnej, w tym oczywiście JZS, zweryfikowało swoje pierwotne plany rozwojowe. Jest to więc publikacja opisująca konstrukcje samochodowe powstałe u schyłku Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.
Utworzone w marcu 1952 roku przedsiębiorstwo, w małej wiosce o nazwie Jelcz pod Wrocławiem, z upływem lat stało się jednym z największych przedsiębiorstw w Polsce, produkującym tabor najcięższy: wielkopojemne autobusy i samochody ciężarowe dużej ładowności. Trzecią dziedziną produkcji fabryki stały się samochody specjalistyczne: warsztaty naprawcze i samochody pożarnicze, których zakłady w Jelczu, przez wiele lat były największym producentem. Mijające lata sprawiły, że JZS rozrosły się do bardzo dużych rozmiarów, z własnym zapleczem szkoleniowym, transportowym, mieszkalnym, żywieniowym itp. Nade wszystko jednak potencjał tej fabryki stanowili wspaniali ludzie: inżynierowie, konstruktorzy, technolodzy i zwykli pracownicy, o których nie mówi się często, a którzy urzeczywistniali pracą własnych rąk projekty stworzone m.in. w Ośrodku Badawczo-Konstrukcyjnym JZS „Jelcz”. Przez wiele lat działalności przedsiębiorstwa, jego produkcja oraz rozwój były określane z jednej strony gospodarką centralnego planowania, z drugiej zaś ówczesnymi warunkami i możliwościami, które stwarzali kooperanci. Mimo tych ograniczeń starano się rozwijać konstrukcję produkowanych pojazdów. Głównie z tego powodu jelczańskie samochody ciężarowe dwukrotnie uczestniczyły w maratonie Paryż – Dakar. Także dwukrotnie samochody z Jelcza stawały na linii startu wyścigów rozgrywanych na węgierskim torze Hungaroring. To, czego nie udało się osiągnąć podczas wymienionych startów (ukończenia rajdów i zwycięstwa), jelczańskie załogi fabryczne osiągały wielokrotnie podczas ponad dziesięciu zorganizowanych edycji, rozgrywanego w kraju rajdu samochodów ciężarowych „Jelcz-Rally”. Organizowany od 1986 roku rajd był jedyną tego typu imprezą w krajach RWPG, gromadzącą z czasem na listach startowych znane międzynarodowe załogi.
Opisując historię fabryki nie sposób jest nie wspomnieć o jej udziale w rozbudowie Oławy, Laskowic Oławskich i Jelcza. Warto także wspomnieć o znaczącym udziale „jelczan” w procesie miastotwórczym, dzięki któremu w 1987 roku Polska wzbogaciła się o kolejne miasto: Jelcz-Laskowice. Dziś, według wielu potocznie wyrażanych opinii, jest to „najtrwalszy produkt Jelczańskich Zakładów Samochodowych”.
Przełom lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XX wieku objawił się w naszym kraju wieloma przemianami społeczno-gospodarczymi. Początek lat dziewięćdziesiątych na zawsze będzie się kojarzył jelczanom z pojęciami: restrukturyzacja, prywatyzacja, inwestor strategiczny oraz zwolnienia grupowe. Znacząco spadła wówczas produkcja, zamówienia, skurczył się rynek zbytu, do Polski masowo sprowadzano używane pojazdy z zagranicy, przyczyniając się tym samym do spadku zainteresowania potencjalnych klientów wyrobami rodzimego przemysłu motoryzacyjnego. Według wielu powtarzanych dziś opinii, największy rozwój pojazdów produkowanych w JZS miał miejsce w latach osiemdziesiątych XX wieku. Konstrukcje wówczas opracowane, szczególnie w drugiej połowie tego dziesięciolecia, z powodzeniem były wprowadzane do produkcji w początkach lat dziewięćdziesiątych XX wieku. Były to już pojazdy konstrukcyjnie i jakościowo dostosowane do panujących wówczas realiów ekonomiczno-gospodarczych oraz wymagań indywidualnych użytkowników.
Jelcz-Laskowice, luty 2013
Wojciech Połomski

Podstawowe wiadomości o technice jazdy, budowie i prawidłowym użytkowaniu motocykli MZ: TS 125/150, TS 250/1, ETZ 125/150 i ETZ 250/251. Wskazówki umożliwiające samodzielną naprawę i prawidłową obsługę.

W książce opisano obsługę i naprawę zespołów samochodów osobowych Seat Toledo produkowanych w latach 1991 - 98 wyposażonych w:
silniki benzynowe 1,6 dm3 , o zasilaniu gaźnikowym (EZ oraz ABN);
silniki benzynowe 1,6 dm3 , o zasilaniu wtryskowym Mono-Jetronic (1F) oraz Simos (AEK/AFT);
silniki benzynowe 1,8 dm3 , o zasilaniu wtryskowym Mono-Jetronoic (RP) oraz Mono-Motronic (ABS/ADZ);
silniki benzynowe 1,8 dm3 , (16 - zaworowe), o zasilaniu wtryskowym K-Jetronic (KR) oraz KE-Jetronic (PL);
silniki benzynowe 2,0 dm3 , o zasilaniu wtryskowym Digifant (2E) oraz Simos (AGG);
silniki benzynowe 2,0 dm3 , (16 - zaworowe), o zasilaniu Digifant/Simos (ABF);
silniki wysokoprężne 1.9 D, o wtrysku pośrednim bez turbodoładowania (1Y), z turbodoładowaniem (AAZ) oraz o wtrysku bezpośrednim z turbodoładowaniem.

Opisy napraw uzupełniono danymi technicznymi i regulacyjnymi, tablicą momentów dokręcania oraz schematami elektrycznymi.

Czujniki układu sterowania silnika w praktyce warsztatowej. Budowa, działanie i diagnozowanie za pomocą oscyloskopu.

Tworzenie się i oddziaływanie kondensatu w układzie wylotowym silnika spalinowego.

Monografia została poświęcona przedstawieniu możliwości zastosowania eteru dwumetylowego (DME) do zasilania silnika ZI. Zaprezentowane w publikacji rozważania opisują nie tylko fizyczne wprowadzenie paliwa do silnika spalinowego, ale także modyfikację infrastruktury pojazdu (zbiornika i jego osprzętu) oraz infrastruktury zewnętrznej (stacje tankowania).

Podręcznik akademicki z cyklu Mechatronika samochodowa,
opisujący zasadę działania, budowę i rodzaje czujników
stosowanych w pojazdach samochodowych. Zawiera
podstawowe informacje o pomiarach (pojęcia i definicje,
sygnały pomiarowe, elementy toru pomiarowego, przetwarzanie
analogowo-cyfrowe i cyfrowo-analogowe) oraz o czujnikach
(indukcyjnych, hallotronowych, potencjometrycznych,
termistorowych, termoelektrycznych, masowego natężenia
przepływu, tensometrycznych, pojemnościowych,
piezoelektrycznych, ultradźwiękowych, radarowych, lidarowych,
fotoelektrycznych i elektrolityczno-rezystancyjnych).
Opisy bogato zilustrowano w celu ułatwienia zrozumienia treści.
Uwzględniono najnowsze rozwiązania konstrukcyjne.
Podręcznik przeznaczony jest dla studentów wydziałów mechanicznych politechnik, szczególnie o specjalności samochodowej, uczniów techników samochodowych oraz pracowników serwisów samochodowych, diagnostów i pracowników ośrodków badawczych. Informacje zawarte w podręczniku mogą być również przydatne dla studentów o specjalności "automatyka i robotyka".

Bogato ilustrowany poradnik dotyczący samochodów osobowych Opel Corsa C (wersje 3- i 5 drzwiowe oraz Combo  i Combo Tour), produkowanych od września 2000 do września 2006, oraz minivanów Opel Meriva, produkowanych od maja 2003 do kwietnia 2010, wyposażonych w silniki benzynowe 1,0 dm³ typu Z10XE (58 KM), 1,0 dm³ typu Z10 XEP (60 KM), 1,2 dm³ typu Z12XE (75 KM), 1,4 dm³ typu Z14XE i Z14XEP (90 KM), 1,6 dm³ typu Z16SE (87 KM), 1,6 dm³ typu Z16XE (100 KM), 1,8 dm³ typu Z18XE (125 KM), a także w silniki wysokoprężne 1,3 dm³ CDTI typu Z13DT (70 KM), 1,7 dm³ DT typu Y17DTL (65 KM), 1,7 dm³ DTI typu Y17DT (75 KM) oraz 1,7 dm³ CDTI typu Z17DTH (100 KM) z mechanicznymi i automatycznymi skrzynkami przekładniowymi.
Podano m.in. plan obsługi, opis czynności obsługowo-naprawczych możliwych do wykonania we własnym zakresie oraz schematy instalacji elektrycznej.

Bogato ilustrowany podręcznik poświęcony podstawom budowy, diagnozowania i naprawy podwozi oraz nadwozi pojazdów samochodowych. Przedstawiono w nim zagadnienia dotyczące klasyfikacji, identyfikacji i podstawowych własności trakcyjnych pojazdów samochodowych, głównych zasad ich eksploatacji, obsługi i naprawy oraz budowy, diagnozowania i naprawy układów: przeniesienia napędu, hamulcowego, kierowniczego i jezdnego. Opisano także ramy i nadwozia pojazdów samochodowych, przyczepy i naczepy, motocykle oraz najważniejsze układy bezpieczeństwa i komfortu jazdy. Materiał nauczania zilustrowano licznymi zdjęciami i rysunkami przykładów nowoczesnych rozwiązań konstrukcyjnych i technologicznych oraz schematami blokowymi obrazującymi tok postępowania podczas oceny stanu technicznego i poszukiwania przyczyn niesprawności pojazdu. Na końcu każdego rozdziału zamieszczono ćwiczenia i testy kontrolne (z prawidłowymi odpowiedziami podanymi na końcu książki), umożliwiające sprawdzenie stopnia opanowania podanych wiadomości.
Książka jest przeznaczona dla uczniów kształcących się w zawodach technika pojazdów samochodowych i mechanika pojazdów samochodowych oraz uczestników kursów zawodowych w zakresie kwalifikacji MOT.05. Obsługa, diagnozowanie oraz naprawa pojazdów samochodowych.
Nr ewidencyjny w wykazie podręczników MEN: 1.42.29/2018.          

W podręczniku przedstawiono zagadnienia z elektrotechniki i elektroniki samochodowej, począwszy od przypomnienia podstawowych pojęć z elektryczności, a na omówieniu elektronicznych układów regulacji i sterowania we współczesnych samochodach kończąc. Omówiono wszystkie występujące w nowoczesnych samochodach układy i urządzenia wyposażenia elektrycznego i elektronicznego, w tym również systemy transmisji danych (magistrale CAN, LIN, MOST, Bluetooth), także układy nawigacji satelitarnej (GPS), telefon w samochodzie oraz zagadnienia telematyki. Kolejne wydania rozszerzono o informacje na temat: konstrukcji hybrydowych z uwzględnieniem pełnego, niepełnego oraz mikrohybrydowego napędu; najnowszego rozwiązania sieci transmisji danych w samochodach, czyli magistrali Flex Ray; gazu jako paliwa alternatywnego oraz dodatkowych urządzeń grzewczych w samochodach.
Odbiorcy książki: studenci wyższych uczelni o kierunku samochodowym, uczniowie średnich szkól samochodowych oraz wszyscy zainteresowani elektrotechniką i elektroniką samochodową.

Bogato ilustrowana książka poświęcona prototypom oraz samochodom seryjnym produkowanym i montowanym w początkowym okresie działalności Fabryki Samochodów Osobowych na Żeraniu w latach 1951−1977. Podano szczegóły ich powstania, dzieje rozwoju konstrukcji i podstawowe dane techniczne produkowanych samochodów. Zamieszczono również wiele archiwalnych, dotychczas niepublikowanych zdjęć opisywanych pojazdów.
Zaprezentowano m.in. następujące samochody: FSO Warszawa, FSO Syrena, Polski Fiat 125p, Polski Fiat 128 Sport Coupe/128 3P, Polski Fiat 131p, Polski Fiat 132p, Zastava 1100p/1100 Mediteran oraz prototypy FSO (np. Warszawa Ghia, Warszawa 210, Syrena Sport, Syrena Kombi, Syrena 110, Syrena 607, Polski Fiat 125p Coupe, FSO 1300 Coupe, FSO Ogar LS).
Odbiorcy: miłośnicy polskiej motoryzacji, hobbiści oraz wszyscy zainteresowani samochodami produkowanymi w Fabryce Samochodów Osobowych na Żeraniu.

Bogato ilustrowana książka poświęcona najstarszym pojazdom samochodowym i przyczepom Jelcz produkowanym w latach 1952-1970. Opisano wszystkie rodzaje nadwozi Jelcz montowanych na podwoziach różnych samochodów ciężarowych, samochody ciężarowe Żubr i pochodne, samochody pożarnicze i specjalne (ruchome warsztaty naprawcze), prototypy samochodów ciężarowych Jelcz-LIAZ, samochody ciężarowe Jelcz serii 300, prototypy autobusów Star Jot-55 i Żubr A-81 Odra, autobusy Jelcz-Karosa i pochodne oraz przyczepy specjalne i autobusowe. Zawiera wiele archiwalnych, dotychczas niepublikowanych zdjęć pojazdów produkowanych w JZS.
Odbiorcy: miłośnicy motoryzacji, hobbyści oraz wszyscy zainteresowani historycznymi pojazdami samochodowymi i przyczepami Jelcz.

Dzieje starachowickiej fabryki samochodów.

Starachowice kolebką polskiej motoryzacji.

Pracownicy starachowickiej FSC w powstających zakładach w czasach PRL.