Kolej, Pojazdy Szynowe

OK22 - POLSKA P8.

Jakiś czas temu nasze wydawnictwo opublikowało monografię słynnego pruskiego parowozu P 8, znanego z polskich kolei jako seria Ok1. Była to konstrukcja tak genialna, że konstruktorzy pierwszego zamówionego dla PKP parowozu pasażerskiego postanowili wzorować się właśnie na tej lokomotywie. Pozostawiono niezmienione podwozie i silniki parowe, dając nowy, nowocześniejszy kocioł i wygodniejszą dla obsługi budkę maszynisty. Pierwszych pięć maszyn budowanych w niemieckiej wytwórni HANOMAG miało również tender od parowozu P 8 — późniejsze egzemplarze, budowane w Polsce, w nowej fabryce w Chrzanowie, miały już nowy polski tender. Lokomotywa została oznaczona serią Ok22 i stała się najbardziej reprezentacyjnym pojazdem trakcyjnym polskich kolei w okresie międzywojennym. II wojnę światową przetrwała zaledwie połowa zbudowanych maszyn. Skoncentrowane w dwóch rejonach kraju — na Śląsku i na Pomorzu — przetrwały w służbie do końca lat 70. XX wieku. Po kilku latach stania w Muzeum Kolejnictwa jeden z dwóch zachowanych egzemplarzy — z numerem 31 — odbudowano do ruchu i przez kilkanaście kolejnych lat mogliśmy cieszyć oczy widokiem czynnej maszyny tej serii, stacjonującej w muzealnej parowozowni w Wolsztynie. Monografia serii Ok22 jest uzupełnieniem dziejów serii Ok1 i tradycyjnie będzie prezentować najwyższy poziom edytorski zarówno pod względem treści, jak też zamieszczonego materiału ilustracyjnego.

Lokomotywa Ty2 to najbardziej popularny parowóz Europy. Nie wszyscy jednak wiedzą, że ta maksymalnie uproszczona, a zarazem sprawna konstrukcja powstała z myślą o transportach wojskowych w czasie II wojny światowej i miała pomóc w zwycięstwie III Rzeszy. Budowana była przez wiele fabryk — w tym polskich — na terenie wielu kra­jów okupowanej Europy, w ogromnej liczbie ponad 6000 egzemplarzy. Po wojnie znalazła się w eksploatacji zarządów kolejowych wielu państw europejskich. I zamiast przewidywa­nych maksymalnie pięciu lat eksploatacji, na niektórych kolejach pozostała w służbie przez lat pięćdziesiąt! Sprawiła łatwość w eks­ploatacji i niezawodność. Na sieci Polskich Kolei Państwowych pracowało 1407 tych pa­rowozów oznaczonych serią Ty2. Tuż po zakończeniu wojny polskie fabryki kontynuowały jeszcze produkcję tych maszyn. 150 wykonanych po wyzwoleniu lokomotyw oznaczono serią Ty42. Polskie koleje oficjalnie zakończyły ich eksploatację w 1991 roku. Przez 50 lat służby na ziemiach polskich parowozy te prowadziły nie tylko składy towarowe, ale bardzo często lokalne pociągi osobowe, a nawet dalekobieżne i pośpieszne! Niniejsza monografia szczegółowo opisuje dzieje „lokomotywy wojennej” serii 52, później Ty2 i Ty42, w pracy na naszych kolejach. Całość jest niezwykle bogato ilustrowana zdjęciami, rysunkami i reprodukcjami dokumentów.

Spis treści

Wstęp 6

1. Geneza powstania lokomotyw serii 52 (Ty2 PKP) (R. Stankiewicz) 7
2. Produkcja parowozów serii 52 (R. Stankiewicz) 10

III. Parowozy serii 52 na kolejach DR (R. Stankiewicz) 21

1. Opis techniczny parowozów BR 52/Ty2 (R. Stankiewicz) 31
2. Ty2 — BR 52 w służbie Polskich Kolei Państwowych (R. Stankiewicz) 50
3. Parowozy Ty2 PKP opalane mazutem (R. Garbacik) 138

VII. Parowozy Ty2 dla przemysłu (PMP PW) (R. Stankiewicz) 152

VIII. Parowozy Ty42 PKP (R. Stankiewicz) 160

1. Tendry stosowane na PKP do parowozów Ty2 i Ty42 (R. Stankiewicz) 182
2. Udział parowozów Ty2 i Ty42 we współzawodnictwie pracy (R. Garbacik) 196
3. Wypadki z udziałem parowozów Ty2 i Ty42 (R. Garbacik, R. Stankiewicz) 208

XII. Parowozy BR 52 na innych kolejach (R. Stankiewicz) 224

Wykaz materiałów źródłowych 249

Skróty nazw kolei 250

„Kriegslok” w kolorze — galeria 252

Materiały zamieszczone na płycie CD (dla wersji publikacji z dołączoną płytą)

Wykaz parowozów serii 52 na kolei DR

Wykaz parowozów serii Ty2

Przydziały parowozów Ty2 do lokomotywowni

Wykaz parowozów serii Ty42

Przydziały parowozów Ty42 do lokomotywowni

Prezentujemy naszym Czytelnikom prawdziwy rarytas! Każdy z nas wie z różnych publikacji, że po odzyskaniu w 1918 r. przez Polskę niepodległości nasze koleje odziedziczyły po zaborcy rosyjskim jakiś tabor kolejowy. Znane są również zdjęcia z budowy Magistrali Węglowej przedstawiające rosyjskie parowozy przy próbach obciążeniowych wiaduktów. I to wszystko. Cała wiedza o taborze rosyjskim na naszych kolejach to jedna biała plama. Wydawnictwo Eurosprinter postanowiło odsłonić tę białą plamę publikując pracę znanego pasjonata trakcji parowej Bogdana Pokropińskiego o pochodzących z Rosji parowozach naszych kolei. Opisane są zarówno lokomotywy normalnotorowe, jak też wąskotorowe.

Michał Zajfert — podróżnik i pasjonat kolei wąskotorowych — swoją przygodę z fotografią zaczął już w latach 80. Udało mu się udokumentować wiele unikalnych miejsc, po których często nie ma już śladu — nie tylko z obszaru PKP, ale też z wielu kolei przemysłowych czy leśnych. W albumie znajdziemy 686 starannie wybranych fotografii z podziałem na poszczególne dawne dyrekcje. Album rozpoczyna naszą ekskluzywną serię EUROSPRINTER GALERIA w której będziemy prezentować dorobek najwybitniejszych fotografów komunikacyjnych. Cennym atrybutem odróżniającym tę serię od innych naszych wspaniałych książek będzie eleganckie pudełko zabezpieczające książkę przed kurzem i uszkodzeniami. 

Wznowienie naszego pierwszego filmu wydanego 10 lat temu. Na płycie pasjonaci parowozów znajdą cztery filmy autorstwa Marka Pietrasa i Marka Żmudy: z pracy manewrowej serii Ty45 na terenie KWK "Rozbark", z manewrów parowozów "Śląsk" na terenie KWK "Porąbka-Klimontów", przejazdu parowozu Ty42-107 do KWK "Anna" malowniczą linią do Pszowa. Ponadto zobaczymy też parowozy Ty51 należące do kolei piaskowych. Filmy pochodzą z lat 1989-1996 i zostały nagrane kamerami VHS.

Dalszy ciąg spotkań z Krośniewicką Koleją Dojazdową. Film nagrany na początku lat 90. w Krośniewicach i okolicy. W I części pokazano ruch pasażerski, w II pokazano manewry i ruch planowych pociągów towarowych.

Stacja Stalowa Wola Rozwadów pod koniec lat 80. pachniała dymem i parą. Była już jedną z niewielu w Polsce, gdzie spotykały się parowozy przeznaczone do różnych pociągów: pośpieszne Pt47, osobowe Ol49 i towarowe Ty2. Te pierwsze zatrudnione były przy słynnym pociągu pośpiesznym "Karpaty".

Kolejny tom o malowniczo położonych liniach lokalnych w Małopolsce niestety w części już zlikwidowanych lub pozbawionych planowego ruchu pasażerskiego. Tytuł obejmuje historię linii: Siersza Wodna-Trzebinia-Wadowice-Skawce, Bolęcin-Jaworzno. Jej autor - Marek Ćwikła - pracował nad tym tytułem wiele lat, zbierając źródła, dokumenty i ilustracje w wielu miejscach. 

Nowe i długo oczekiwanie wydanie po 10 latach od poprzedniego. Tym razem spełniliśmy postulat podróżników kolejowych o poręczności. Format został nieco zmniejszony z A4 na B5. W atlasie zamieściliśmy 92 arkuszów map Polski w skali 1:330 000 i 42 powiększeń największych węzłów, skorowidz, legendy w językach: polskim, czeskim, niemieckim, angielskim. Nowości jakie wprowadziliśmy to wiele nowych oznaczeń i ikonek, nachylenia maksymalne na liniach kolejowych, stacje obsługiwane sygnalizacją mechaniczną, oddzieliliśmy mijanki od mijanek z przystankami. Wszystkie dane zostały uaktualnione. Atlas świetnie pokazuje zmiany jakie dokonują się na sieci - nowe przystanki, nowe łącznice, postępującą elektryfikację czy też reaktywację różnych linii. 

Dostępna jest najnowsza monografia z naszej serii poświęconej parowozom. Tym razem jest to wyczerpująca monografia jednego z najsilniejszych parowozów na sieci PKP i jednej z nielicznych konstrukcji trzycylindrowych eksploatowanych przez nasze koleje — niemieckiego parowozu BR 44, na kolejach niemieckich noszącego przydomek „Jumbo” (Słoń). Przedstawimy interesującą genezę powstania tej lokomotywy i jej służbę na kolejach niemieckich, opis konstrukcji i wyczerpujące statystyki. Później jej dzieje na kolejach polskich i w innych krajów europejskich. Seria Ty4, licząca na PKP tylko ponad 100 sztuk, była na tle innych maszyn chyba najczęściej testowanym parowozem, także w specjalnych jazdach doświadczalnych.W książce tradycyjnie będzie mnóstwo niepublikowanych zdjęć i rysunków.

Krakowska komunikacja miejska wczoraj i dziś to fotograficzny album poświęcony zmianom, jakie na przestrzeni niemal 150 lat zaszły w krakowskiej komunikacji miejskiej. Zebrane na przestrzeni lat zdjęcia dokumentujące codzienną służbę jaką wykonuje krakowski przewoźnik, ukazują w przystępny sposób naturalny proces rozwoju komunikacji. Polecamy zarówno pasjonatom transportu miejskiego jak i wszystkim którym bliski jest Kraków.

Kocmyrzów jest małą miejscowością położoną na północny-wschód od Krakowa. Mało znana osada swoje miejsce na mapie i rozwój zyskała w roku 1899, kiedy do ówczesnej północnej granicy cesarsko królewskich Austro-Węgier dotarła kolej żelazna. Linia miała swój początek na krakowskim Dworcu Głównym, który był dworcem Kolei Północnej Cesarza Ferdynanda i na odcinku do Wesołej dzieliła tory z główną magistralą do Lwowa — koleją Carl-Ludwig-Bahn. Za imponującym wiaduktem w centrum miasta, w dawnej kolejarskiej dzielnicy miała odgałęzienie do położonego nad Wisłą dworca Grzegórzki. Dalej prowadziła przez dzisiejsze dzielnice Dąbie i Wieczysta do Czyżyn z licznymi bocznicami przemysłowymi. Dalej poprzez małe stacje Bieńczyce, Grębałów i Prusy główna linia wiła się do stacji końcowej Kocmyrzów. Od 1917 w Kocmyrzowie zaistniała kolej wąskotorowa, która od czasów rozbudowy i scalenia, już w niepodległej Polsce, zabierała pasażerów i towary do Kazimierzy Wielkiej, łącząc Kraków z Powiślem i doliną rzeki Nidy, z licznymi miejscowościami oraz zakładami przemysłowymi. Linia powstała jako jedna z galicyjskich kolei lokalnych, które zapewniały rozwój całej okolicy Krakowa. W latach swojego rozkwitu linia kolei żelaznej do Kocmyrzowa miała ważne znaczenie strategiczne jako niezawodne połączenie fortyfikacji Twierdzy Kraków z granicą „rosyjską”. Nowa era dla linii rozpoczęła się po II wojnie światowej razem z odbudową i powstaniem nowego miasta i jednocześnie przyszłej dzielnicy Krakowa, Nowej Huty. Jednak rozbudowa dzielnicy i zabudowa nowych terenów doprowadziły z biegiem lat do kolizji z linią kolejową, która po kilku latach najpierw została przebudowana, a później zlikwidowana. W roku 1994 ostatni specjalny pociąg retro przypomniał o czasach kolei żelaznej na tym historycznym szlaku, lecz później wydarzenia potoczyły się szybko. W 1996 zniknęła prawie bez śladu kolej wąskotorowa, w 2006 zdemontowano ostatnie tory z Nowej Huty do Kocmyrzowa. Jako ostatni zburzono budynek dworca w Kocmyrzowie. Dzisiaj w jego miejscu, a częściowo w obszarze dawnej linii kolejowej została poprowadzona nowa dwujezdniowa droga do Proszowic. Ta mało znana lokalna linia zawsze była i pozostanie głęboko w sercach nie tylko ludności z najbliższej okolicy ale także wielu miłośników kolei z Polski południowej. „Kocmyrzówka” zawsze wyróżniała się swoim niepowtarzalnym urokiem i miłą atmosferą; niestety teraz w tej okolicy można znaleźć tylko nieliczne ślady jej wieloletniej historii. Książka będzie miała na celu każdemu miłośnikowi kolei przypomnieć czas nieśpiesznych pociągów, ruchliwych zadbanych stacji i historyczny tabor oraz obudzić nostalgiczne wspomnienia.

Warszawskie Tramwaje Konne 1866-1908 

Pruskie parowozy P 8, których konstruktorem był pochodzący z Opola niemiecki inżynier Robert Garbe, to jedna z najgenialniejszych konstrukcji parowozowych w dziejach. Budowana w pierwszych dwóch dekadach XX wieku lokomotywa początkowo była planowana jako parowóz pośpieszny, wkrótce przemianowaną ją jednak na osobową i w takiej roli była znana w całej Europie. W Polsce od początku istnienia PKP aż do lat 70. była podstawowym pojazdem trakcyjnym do lokalnego ruchu pasażerskiego i została oznaczona serią Ok1. Przed II wojną światową pracowało na PKP blisko 300 tych parowozów, po wojnie — ponad 400. Ostatnie skreślono z inwentarza dopiero u progu lat 80., a jeden egzemplarz (z numerem 359) pozostawiono w stanie czynnym — do końca lat 80. służył do jazd specjalnych i grał w wielu filmach, po 1989 r. powrócił do planowej służby w lokalnym ruchu pasażerskim, stacjonując w muzealnej parowozowni w Wolsztynie. W XXI wieku coraz mniej mieliśmy okazji do oglądania tej maszyny „pod parą”, a od kilku lat parowóz stoi wygaszony. W monografii przedstawiono dzieje tej serii na kolejach pruskich, DR i — przede wszystkim — na PKP. W książce znajdzie się mnóstwo rysunków i zdjęć z różnych okresów eksploatacji oraz wyczerpujące statystyki. Będzie to z pewnością gratka dla wszystkich miłośników trakcji parowej — „okajedynki” były wszakże przez kilka dziesięcioleci jednymi z najbardziej rozpoznawalnych pojazdów trakcyjnych naszych kolei i zyskały miano „kultowych”.