Droga Żelazna Warszawsko-Wiedeńska (DŻWW) była pierwszą linią kolejową na ziemiach Królestwa Polskiego, które w XIX wieku i aż do I wojny światowej stanowiło zachodnią część Imperium Rosyjskiego. Była polską inicjatywą i pierwszą najdłuższą jednorazowo budowaną koleją w Europie. Budowało ją około 6 tysięcy osób przez 5 lat i 8 miesięcy. Jej pierwsza główna linia kolejowa miała 307 km długości, 21 stacji i 9 przystanków osobowych. Myśl wybudowania kolei zgłosił w 1835 roku Henryk hrabia Łubieński, wiceprezes „Banku Polskiego” w Warszawie, zarządzający przemysłem w Zagłębiu Śląsko-Dąbrowskim. Kolej miała ułatwić transport węgla, wyrobów hutniczych i przemysłowych z owego Zagłębia i z Łodzi do Warszawy. Towarzystwo Akcyjne DŻWW zawiązano w 1838 roku. Projekt linii wykonał i nadzór nad jej budową sprawował inż. Stanisław Wysocki. Kolej z Warszawy przez Skierniewice, Piotrków, Częstochowę, Ząbkowice biegła do stacji Granica, później nazwanej Maczki, dziś dzielnicy miasta Sosnowca. Tam, po przekroczeniu granicy rosyjskiej, miała łączyć się z Koleją Północną Cesarza Ferdynanda (KFNB) z Wiednia. Stąd budowaną w Królestwie Polskim kolej nazwano warszawsko-wiedeńską.
W listopadzie 1841 roku budowę kolei musiano przerwać z braku środków finansowych. Towarzystwo Akcyjne DŻWW zebrało zbyt mało pieniędzy, zbankrutowało i zostało rozwiązane. Rada Administracyjna Królestwa Polskiego złożyła wniosek o dokończenie budowy kolei na koszt skarbu państwa rosyjskiego. W połowie 1843 roku powołano Zarząd DŻWW pod kierownictwem inżynierów rosyjskich: Iwana Dehna i Edwarda Gerstfelda, który kontynuował budowę jako kolej państwową. Pierwszy odcinek z Warszawy do Grodziska otwarto 14.6.1845, a ostatni 1.4.1848 od Ząbkowic do stacji Granica i przez granicę do Szczakowej, łącząc DŻWW z Drogą Żelazną Krakowsko-Górnośląską, a poprzez nią z KFNB. Dnia 26.8.1859 uruchomiono kolejny odcinek DŻWW między Ząbkowicami a Sosnowcem i poprzez granicę stworzono krótsze połączenie z pruską Koleją Górnośląską.
Eksploatacja DŻWW sprawiała Radzie Administracyjnej Królestwa Polskiego szereg trudności finansowych, więc 10.10.1857 kolej wydzierżawiono Towarzystwu Akcyjnemu o większości akcjonariuszy pruskich, kierowane przez prezesa Hermanna Epstein. On wprowadził wiele ulepszeń techniczno-organizacyjnych i wystąpił o dalsze połączenia z kolejami Prus. Rząd rosyjski zezwolił na tylko jedno takie połączenie, od Łowicza (odgałęzienia DŻWW ze Skierniewic) poprzez Kutno do Aleksandrowa przy ówczesnej granicy z Prusami. Ruch do Kutna otwarto 1.12.1861, a 3.12.1862 do granicy pruskiej przy Aleksandrowie. Utworzono nowe Towarzystwo Drogi Żelaznej Warszawsko-Bydgoskiej (DŻWB), ale personalnie identyczne z DŻWW. Dnia 1.7.1867 uruchomiono krótkie odgałęzienie z Aleksandrowa do uzdrowiskowej miejscowości Ciechocinek. W latach 1872 do 1880 ułożono drugi tor na linii kolejowej z Warszawy do Granicy i do Sosnowca. Wszystkie te koleje zbudowano o normalnej w Europie szerokości toru 1435 mm.
W 1872 roku zarząd obu kolei powrócił w ręce polskie przez wykupienie przez warszawskiego bankiera Leopolda Kronenberga większości akcji obu kolei. Dnia 1.1.1890 połączono DŻWW i DŻWB w jedno przedsiębiorstwo DŻWW. W 1895 roku długość głównych linii kolejowych wynosiła 431 km, zatrudniano 6097 pracowników stałych i około 4000 nieetatowych, eksploatowano 284 parowozy, 409 wagonów osobowych i 8241 towarowych, przewieziono w ciągu roku 3 031 029 pasażerów i 3 860 439 t towarów. Od 1898 roku na odcinku DŻWW Warszawa – Aleksandrów rozpoczął kursować międzynarodowy pociąg luksusowy „Nord Express” z Ostendy przez Brukselę i z Paryża przez Kolonię, Berlin, Poznań do Warszawy, a tam po przesiadce pasażerów dalej do Petersburga i Moskwy. Dnia 14.4.1900 DŻWW uzyskała koncesję na kolejne połączenie kolejowe z Warszawy przez: Sochaczew, Łowicz, Łódź, Sieradz do Kalisza i w Skalmierzycach z kolejami Prus. Rząd rosyjski wymusił budowę tej linii kolejowej DŻWW, nazywanej Droga Żelazna Warszawsko-Kaliska (DŻWK), z rosyjską szerokością toru 1524 mm. Uruchomiono ją 15.11.1902 do Kalisza i 28.10.1906 połączono z kolejami Prus. Od 20.11.1908 na DŻWW rozpoczął kursować kolejny międzynarodowy pociąg luksusowy „Nicea Express” z Petersburga przez Warszawę, Granicę, Wiedeń do Cannes. Dnia 13.1.1912 wszystkie linie kolejowe DŻWW przymusowo przejęto w zarząd państwowy. Wprowadzono jako urzędowy język rosyjski, wymieniono personel wyższy i część średniego na rosyjski. W latach I wojny światowej prawie cały tabor kolejowy, także normalnotorowy, wywieziono w głąb Rosji, a pod okupacją niemiecką i austriacką dawnego Królestwa Polskiego rosyjskie szerokie tory z Warszawy przez Kalisz do Skalmierzyc przekuto na szerokość normalną.
Dostępność:
brak towaru