Silesiana

Przedmiotem opracowania są minione wieki Bytomia, a dokładniej lata od lokacji miasta po rok 1914. Nie trzeba dowodzić, że wybuch I wojny światowej kończył nie tylko ową, jak zwykło się ją określać, piękną epokę w dziejach Europy, ale i dla miasta znamionował nadejście nowych czasów i trudniejszych wyzwań. Za takie uznałbym ponowne zepchnięcie Bytomia nad granice państwowe, zablokowanie imponującego pochodu miasta w kierunku wielkości, by nie powiedzieć największej górnośląskiej metropolii.

Nie sadzę, by mogło dojść do oderwania Śląska od Polski w sensie terytorialnym, ale kulturowym tak. Przez kilkanaście lat wiele środowisk zrobiło dużo, by podważyć polskość Śląska, by o powstaniach śląskich mówić jak o wojnie domowej lub jak o odebraniu siłą obszaru sąsiedniego państwa. Oczywiście przy pomocy i zaangażowaniu struktur państwa polskiego. Kulturowo Śląsk jest odrywany od Polski. Każde publiczne określenie polskość Śląska zacznie budzić natychmiastowy sprzeciw wypowiedzi i argumentację typu: państwo polskie utraciło prawa do Górnego Śląska (czyli księstw śląskich) w XIV wieku za czasów panowania króla Kazimierza Wielkiego. A zatem Śląsk nie może być uważany za Polski?

Powieść, sfabularyzowana biografia genialnego przemysłowca – Karola Goduli. To lekcja historii i ekonomii. Lektura łatwa, lekka i przyjemna; odkrywająca jednocześnie historię niekoniecznie znaną ogółowi czytelników. Akcja książki jest osadzona na Górnym Śląsku, którego historia jest w niezwykle atrakcyjny sposób przybliżona.

brak opisu

„Nie ma się wątpliwości, że książka Marii Fiderkiewicz jest dziełem fundamentalnym dla zrozumienia nie tylko fenomenu Sówki, ale całego śląskiego mikroświata śląskich górników, którzy w ezoteryzmie i symbolice synkretycznych światopoglądów widzieli szansę na zbawienie, ale także na udanie się w inne realia tajemnicy bytu, będącego zawsze wyborem moralnym”.

(Ze wstępu prof. zw. dra hab. Wojciecha Józefa Burszty)

Maria Barbara Fiderkiewicz – antropolog kultury, muzealnik, eseistka i poetka. Absolwentka studiów kulturoznawczych na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach oraz podyplomowych z zakresu etnologii na Uniwersytecie im. Mikołaja Kopernika w Toruniu. Współorganizatorka restytuowanego Muzeum Śląskiego w Katowicach (1995–2007), kreatorka działu sztuki pogranicza w tym muzeum oraz założycielka autorskich galerii sztuki, m.in. „P”, „Se-Ma-for”, Galerii Sztuki na Pograniczu w Mysłowickim Centrum Kultury, Galerii Sztuki Pogranicza w Muzeum Śląskim w Katowicach. Współzałożycielka interdyscyplinarnej Grupy Sztuki Ekspresyjnej w Katowicach (1985 r. - debiut poetycki). Propagatorka sztuki tzw. innej, outsider art i art brut. Autorka oraz kuratorka ponad stu wystaw sztuki w kraju oraz w Europie (Warszawa, Gdańsk, Kraków, Jever, Monachium, Sztokholm) m.in.: Erwina Sówki, Piotra Stożka, Michała Litkiwa, Tomasza Sętowskiego, Jerzego Przybyły, Andrzeja Urbanowicza. Autorka wielu opracowań naukowych i popularnonaukowych, esejów i artykułów z zakresu kultury i sztuki wizualnej oraz książek (Śląscy pariasi pędzla i dłuta, 1994; Biogramy śląskich plastyków sztuki pogranicza, 2005; Kicz w kulturze, 2006; Sztuka pogranicza. Między etnosztuką a sztuką akademicką, 2007). Popularyzatorka kultury, założycielka Klubu Śląskich Artystów Amatorów w Mysłowickim Centrum Kultury.

Zdarza się, że gdy jestem w okolicach skrzyżowania ulic Ligockiej i Kredytowej w Starej Ligocie czy też przechodzę przez teren Kokocinca scieżka położona nieopodal Kłodnicy, w mojej wyobraźni pojawiają się obrazy – jak mogło wyglądać tutaj codzienne życie ludzi w minionych wiekach, jakie były ich losy, skąd czerpali siłę do działania… Pierwsze z wymienionych miejsc kojarzy mi się ze średniowieczna osada Lgota, która w tej okolicy mogła się znajdować, a drugie – z siedemnastowieczna kuźnica i dziewiętnastowieczna huta „Ida”, wybudowanymi w Kokocincu z woli pszczyńskich władców. Oczywiście takich miejsc pobudzających wyobraźnię jest więcej, na przykład: panewnicki klasztor oo. Franciszkanów, modernistyczna kolonia urzędnicza w Ligocie, ukryty na terenie bazy Orlenu posterunek kolejowy „Idaweiche” czy dom „Maria” w Starych Panewnikach. Każde z nich ma swoja historie, urok, niekiedy tajemnice. Wszystkie te miejsca stworzyli ludzie, którzy osiedli na terenie Ligoty i Panewnik na stałe bądź czasowo. Wiedli tutaj swe życie, przeżywając, tak jak i my dzisiaj, radości oraz smutki dnia codziennego. [...] Decydując się na opisanie dziejów ligocian i panewniczan, nie mieliśmy zamiaru idealizowania ich [...] Chodziło raczej o jak najbardziej obiektywne utrwalenie, upamiętnienie losów i działań ludzi, którzy mieszkali na tej ziemi [...] Nie ma wykluczonych, nie ma zapomnianych…

"Od lat namawiam ludzi wybitnych, ludzi niezwykłych, ludzi pozostawiających wyrazisty ślad na współczesności Śląska do pisania o ludziach, wydarzeniach, swoich doświadczeniach. To ślad, który dla naszych następców stanie się źródłem refleksji, zastanowienia, konfrontacji za i przeciw, by w końcu nobilitować myślenie w historii. Cieszę się niezmiernie, że właśnie Pani Maria podjęła trud opisania swoich doświadczeń. Są one niezwykle ważne dla poznania Śląska" (z recenzji prof. zw. dr. hab. Jana Malickiego)

"Czekałem na tę książkę. (...) Chciałoby się metaforycznie powiedzieć, że czuje ona Śląsk i tak nim żyje, że nawet śni po śląsku! Tą wiedzą o regionie i miłością do niego dzieli się z nami w książce, na którą – powtórzę – tak czekałem. A jest to wiedza ogromna i gruntowna, zdobyta w trudzie codziennych obowiązków rodzinnych i zawodowych, zrodzona z niezliczonej ilości spotkań z ludźmi różnych środowisk, osadzona w śląskiej codzienności, a i wygenerowana z tradycji rodzinnych, miłość zaś do małej śląskiej ojczyzny jest uczuciem mądrym, wyważonym, niezaślepiającym, owszem – dostrzegającym wszystko to, co w niej dobre i piękne, ale i to, co boli, i to boli czasem bardzo" (z recenzji prof. zw. dr. hab. Jana Miodka)

Maria Pańczyk-Pozdziej urodziła się 10 lipca 1942 roku w Tarnowskich Górach, gdzie w 1961 roku ukończyła Liceum Pedagogiczne. Jest absolwentką filologii polskiej Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Opolu. W latach 70. pracowała jako nauczycielka w szkołach powiatu tarnogórskiego. W 1969 roku, wygrywając konkurs na reporterów radiowych, została dziennikarką. Pracę w Radiu Katowice podjęła 1 września 1971 roku. W latach 2002–2005 była radną Sejmiku Województwa Śląskiego. Obecnie po raz czwarty z listy Platformy Obywatelskiej sprawuje mandat Senatora 

Zamki na Górnym Śląsku od ich powstania do końca wojny trzydziestoletniej.

9788363780401

Nie zrozumie Śląska ten, kto nie widział rozpadających się fabryk, nie przespacerował się między kamienicami zwanymi familokami, nie poczuł zapachu węgla, palonego w piecach, nie widział huty pracującej w centrum miasta, w centrum Chorzowa. Huty już nieistniejącej. To Śląsk, który nie woła o pomoc, ale umiera w poczuciu swojej wyższości. Jak zwykle bywa w takich wypadkach, nawiedzają go różne demony. Jeden z nich jest jak zjawa z dalekiej przeszłości: to duch germański. Nie przyniesie wskrzeszenia, a przyspieszy unicestwienie. A co robi Polska? Patrzy bezradnie na tę zjawę, która pożera resztki śląskiej duszy, ubiera się w wielokulturowość, niezależność, a tak naprawdę chce ją pożreć, zawładnąć dla swoich bezsensownych celów. Wielu na Śląsku zaprzedało mu swe życie, za garść przysłowiowych srebrników, a może raczej za miskę ryżu? Uwierzyło tak bardzo w obiecywane miraże, że pewnie już nie potrafią zrozumieć, gdzie prawda, a gdzie fałsz.

Album pokazuje historię miasta ze szczególnym uwzględnieniem architektury.

Z pasją i sercem. Prof. Jan Czempas (1948-2019) biografia nielinearna
Biografia Profesora Jana Czempasa

Przedmowa
Oddajemy do rąk Państwa książkę niezwykłą, bo poświęconą postaci prof. Jana Czempasa z Bierunia, uznanego ekonomisty i samorządowca, którego większość z nas zdążyła poznać i który nadal - mimo upływu czasu - pozostaje w naszej pamięci. To był niezwykły człowiek, który zachwycał nas i inspirował do tego byśmy byli lepsi. Bardziej pracowici. Bardziej wymagający. Bardziej chrześcijańscy. I dawał przykład nie tylko słowem, ale przede wszystkim konkretnymi działaniami, nierzadko zakulisowymi. Zapraszam na wędrówkę śladami tego Człowieka, nie powinien on bowiem zo-stać zapomniany. Myślę, że przyczyni się do tego kolejna książka dr. Grzegorza Sztolera, historyka z Międzyrzecza, którą wydało Stowarzyszenie Rozwoju Zawodowego Śląska i Małopolski. Niech dobrze służy wszystkim. Niniejsza publikacja jest ukłonem samorządowców Powiatu Bieruńsko-Lędzińskiego dla Postaci Profesora Jana Czempasa i hołdem dla jego nieocenionych zasług w budowaniu podwalin naszego samorządu. To także znakomita okazja, by uczcić 25-lecie istnienia naszej Wspólnoty Powiatowej. Profesor Jan Czempas, człowiek wybitny i przyzwoity, pozostanie w naszych sercach i pamięci.
Bernard Bednorz, Starosta Bieruńsko-Lędziński

SŁOWO OD WYDAWCY

Historia zatoczyła koło. W maju 1921 roku kilkuset powstańców z Bierunia, Bojszów i okolicy wyjechało pod Górę Św. Anny, gdzie we wiosce Siedlec (gm. Izbicko) stoczyli krwawą bitwę z oddziałami miejscowej samoobrony. Padło ich tam 42, wielu zostało rannych, wielu dostało się do niewoli. Przez długie dziesiątki lat ich miejsce śmierci nie było do końca rozpoznane. Dopiero w 2007 roku, dzięki Autorowi niniejszego zbioru — pasjonatowi lokalnej historii z gminy Izbicko — udało się nawiązać kontakt z rodzinami powstańczymi powiatu bieruńsko-lędzińskiego. Od tego czasu zaistniała i trwa po dziś przyjacielska współpraca Bierunia z Izbickiem. Jednym z jej owoców jest ta książka. Jej wydania podjęło się Stowarzyszenie Rozwoju Zawodowego Ślaska i Małopolski cieszące się już sporym dorobkiem wydawniczym nakierowanym głównie na pozycje lokalne o ważnym znaczeniu dla wspólnoty powiatowej. Zbiór ;Wspomnienia do ocalenia" autorstwa Krzysztofa Ralli na pewno takie znaczenie mają, bowiem dzieląc się tragicznymi doświadczeniami historycznymi, zbliżają ludzi, inspirują do wspólnych działań prospołecznych, pielęgnują wspólną pamięć. Pięknym tego przejawem jest Pomnik Powstańców Śląskich w Siedlcu, gdzie społeczność lokalna czci poległych powstańców pszczyńskich, oraz ta książka, poprzez którą społeczność powiatu bieruńsko-lędzińskiego pragnie wyrazić wdzięczność społeczności Gminy Izbicko za wieloletnią opiekę nad miejscem uświęconym krwią naszych górnośląskich synów.

Bernard Bednorz Starosta Bieruńsko-lędziński

Książka jest próbą całościowego ujęcia stanu prawnego, wyróżniającego polską część Górnego Śląska od pozostałych województw kraju.Na temat bogatych dziejów Śląska ukazało się wiele opracowań popularnych i naukowych. Oddzielne miejsce w historii regionu zajmuje walka o przyłączenie Górnego Śląska do odrodzonego państwa polskiego po zakończeniu pierwszej wojny światowej. […] Wszystkie kwestie: statut województwa, działalność Sejmu Śląskiego, konwencja genewska w tej sprawie i prawne oraz ekonomiczne konsekwencje tych aktów, a także trudne zabiegi negocjacyjne polskich dyplomatów ze zwycięskimi mocarstwami, są współcześnie rzadko poruszane w publikacjach o kształtowaniu granic niepodległego państwa polskiego po pierwszej wojnie światowej. Niniejsza książka powstała głównie na podstawie dokumentów, sprawozdań i publicystyki ówczesnej prasy krajowej. Jest próbą całościowego ujęcia zagadnień stanowiących fundament odmiennego i wymuszonego przez okoliczności stanu prawnego, wyróżniającego polską część Górnego Śląska od pozostałych województw kraju.

brak opisu